ЛУГОВИНА (из Б.Лесьмяна)
(с польского)
Предупреждаю - текст некороткий...

Мириаму

I
Ты увидел: за бором – трава луговая;
Ты позвал, Луговиной меня называя.
Имя громко разносилось,
В ручейке я отразилась
И живу, с той минуты себя сознавая.

В гости бабочки роем явились крылатым;
После - пчёлы с кадилом, и миррой, и златом,
Приходила Даль Без Края –
Зелень луга озирая,
Похвалы возносила моим ароматам.

Шёл ты, травы срывая пахучие вволю,
Мак нашёл среди жита, как светлую долю;
Ты, на ощупь отличая
Васильки от иван-чая,
Брёл босыми ногами по майскому полю.

Сон бродячий и травы слились воедино!
Сделай посох из жерди соседского тына;
Сядь с цветами над потоком;
В том потоке неглубоком
Отразятся и посох, и я – Луговина.

И вливается солнце в канаву лениво,
Лопухи там искрятся, сияет крапива;
Возлюби же тварь живую:
Пчёлку, мышку полевую,
Перепёлку, что с шумом взлетает пугливо.

Ты шагаешь с Любовью дорогой одною;
Но прошу: опасайся палящего зноя!
Воспалённых уст багрянец,
Обожжённых щек румянец
Охладят мои росы – питье травяное!

Вот и тень твоя – чую – на травы упала;
Но в глазах твоих места для зелени мало!
То, что взор твой не охватит, -
Сердце спрячет, не растратит,
Чтоб душа еще больше прозрений познала.

Жар проходит, и солнце садится, багряно;
Спит кузнечик засохший в бокале тюльпана;
И друг друга мы узнаем,
Одурманенные маем;
Май стихает под вечер – и меньше дурмана...

II
Нет, любовь не утихнет, коль нету разлуки!
Мои губы и сердце исполнены муки!
Мне и счастье и руина –
Шум твой вечный, Луговина!
Трав зелёных подай мне душистые руки!

Дай росы мне – под солнцем иссохли ресницы;
Пусть от птичьего шума мой слух прояснится;
Запылали жарко щёки
У меня на солнцепёке –
Остуди их прохладой, что в травах таится!

Я без дрожи расстанусь со всем одеяньем,
Чтоб меня обняла ты, как вербу, дыханьем.
Ты же скрыта там, за яром,
И клубишься белым паром,
Словно сброшенной белой одежды сверканьем.

Вот бы край целовать мне одежды весенней,
Твоих запахов полной, твоих дуновений!
Если б только мог мечтать я
Возле дома это платье
На берёзе развесить под звук песнопений!

Тьму изгнал из углов я, подмёл свою хату,
Место розам давая и их аромату,
Вмиг покончил с паутиной,
Все пороги смазал глиной,
И цветами светлицу украсил богато.

Так мука серебрится, как поле зимою;
Хлеб я выпеку нынче и руки умою, -
И, готовя встречу нашу,
Рушниками дом украшу,
Что, как луг, зеленеют, - но с красной каймою.

Буду ждать я свиданья с твоей красотою,
А услышу твой шелест порой золотою –
Скину обувь и навстречу
Сразу выйду и привечу
Тихой песней, что схожа с молитвой святою.

Сделай шумные травы гонцами своими -
И явись в разноцветном венке вслед за ними;
Твой зелёный взор увижу!
В дом войдёшь ты, сядешь ближе,
И польётся беседа меж нами двоими.

III
Я бы в хате охотно твоей побывала,
Только травам там места окажется мало.
Хочешь знаться с чудесами -
Побеседуй с небесами,
Чтоб решение небо тебе указало!

Я ещё не входила в жилище людское,
Лишь снаружи на окна глядела с тоскою;
Не зови же дерзновенно;
Коль войду я – рухнут стены,
И от горя не будет мне больше покою.

И у явора встреча случится едва ли –
Там владения шума, владения дали.
Что по лугу шум раскатит -
Даль отыщет и охватит!..
Вижу: в хате открытой огни засияли.

Трав ночных опьяняют сильней ароматы,
И от запахов этих почти без ума ты…
Над тобою, надо мною
Небо общее ночное -
Иль две разных завесы, темны и покаты?

Если две их - два полога неба ночного –
Мы завесы не бросим близ поля ржаного,
А поднимем их над лугом,
Чтоб случилась встреча с другом,
Чтоб друг друга мы видели снова и снова!

Я – под зеленью скрыта, на дне, под росою;
Ты – вдали, с края света сияешь красою;
Спой мне с края света звонко,
Спой мне песню жаворонка,
Прозвени с края света блестящей косою.

То любовь твоя вышла с косой за цветами,
Косит маков пурпурных манящее пламя;
Мне не страшно; я спокойна;
Страсти жаркой я достойна -
Ветерок мой любезен Тому, кто над нами!

Если ты меня в хату упрячешь ревниво –
Ветерок этот станет грустить сиротливо.
Возле хаты брошу маки –
Это ветру будут знаки,
Чтобы путь отыскал он ночному порыву.

IV
Стих твой ветер - он мраком испуган до дрожи!
Стало небо синее, а звёзды моложе!
Наяву мне снится ныне,
Что душою я – в калине,
Весь в цвету я, подобно калине, о Боже!

Нет деревьев, чтоб в страсти тягались с мною,
От любви этой небо качнулось ночное!
Я калиной расцветаю,
У криницы прорастаю,
И душа моя пахнет травой росяною.

Приоденемся оба! Спят лес и долина
И река под горою, и лужа у тына…
Двери в хате мы разбудим –
И об окнах не забудем –
Чтоб покинули хату и сон, и кручина.

Раньше явится радость, а может, позднее, -
Мы на страже, готовы к свиданию с нею.
Светит месяц в тьму колодца,
Звёзд сиянье ярче льётся -
Сном далёким, который всё ближе, виднее...

Приходи же! Ты знаешь – тебя не унижу,
Если я тебя встречу и к сердцу приближу.
Ты из дали нынче манишь, -
Но, как слёзы, близкой станешь,
Те, что льются, коль долго тебя я не вижу.

Не броди одиноко и долго в томленье;
Не найти опоздавшей любви утоленья!
У того, кто в море страсти,
Над волнами нету власти, -
Он желает погибнуть, не хочет спасенья!

Я к тебе, среди ночи от жара сгорая,
Вдоль безумства шагаю, у самого края.
Не оружным и не конным –
Выйду тихим и влюблённым
Из объятий зелёных, как будто из рая!

Хата двери навстречу весне распахнула –
Чтобы в дом ты внезапно, ревниво шагнула!
Дверь закрою я плотнее,
Спеть сумею понежнее,
Чтобы ты понежнее, родная, взглянула!

V
Просим, брат, нам поведать: какое же дело
В хате этой творилось, как только стемнело?
Взор наш видел изумлённый
В окнах хаты свет зелёный;
На одежде, на стенах - везде зеленело.

Будем петь мы о дивном, невиданном деле;
А без пенья – сказать бы и слова не смели…
Псы лежали под забором,
Человечьим глядя взором;
Тем же взором деревья и звёзды глядели.

В наших взорах сияли небесные знаки,
Различить не могли мы – где люди, где маки.
Всё на свете звёздным стало,
Ускользало, улетало,
Хороводом кружась, исчезая во мраке.

Что-то с неба, казалось, и пело, и звало,
И волшебная зелень повсюду сияла;
Сны друга друга разбудили
В луг из дома поспешили:
Время сниться им в травах и листьях настало.

И окно заплясало, и дверь заскрипела;
Загудела плотина на речке, запела;
Было странно, было чудно,
Будто людно - но безлюдно,
Словно радость явилась и горе приспело.

И, дремотное слыша веленье ночное,
Взял пред звёздами каждый прозванье иное.
Озарились светом дали -
На коленях мы стояли;
Как же дело такое случилось чудное?

Расскажи, что случилось в лесу или в поле!
Просим, брат; мы подобной не ведали доли…
Просим травам поклониться –
Мир чтоб длился без границы,
Чтобы не было края простору и воле.

Нам поведай – чтоб песней слова зазвучали –
Про огни, что в ночи в этих окнах сияли;
То ли это сны явились,
Что друг другу в поле снились, -
То ли дивные дивы из озера встали?

VI
Не встречался я с дивом, со сном сокровенным;
Луговину увидел я взглядом блаженным!
Мы сидели с ней в светлице,
Говорили до денницы;
Гляньте: травы у двери, а росы – по стенам…

Без руля был небесный мой путь, без ветрила;
Мы летели; и вечность, что в небе парила,
Вышла в ноги поклониться…
Луговина-чаровница
Мою грудь в васильковый лужок превратила!

Шли мы с ней под покровом сосновым, зелёным;
Пролился он, как туча, дождём благовонным.
В снах всегда я неземную
Вижу зелень проливную;
Дух мой телом - как бором бредёт потаённым.

Этой ночью волшебной я так изменился,
Что, из рая взирая, Господь изумился:
Облик, данный мне твореньем,
Прочь отринул я с презреньем,
И с травою, с цветами обличьем сравнился.

Время голос возвысить, любуясь простором,
Хором глянуть на небо, тревожиться хором!
Страсть все беды одолеет!
Кто не верит – заболеет,
Кто противиться будет - останется хворым!

Мир тесней окружите своими рядами,
Чтобы его не стянули у вас неводами,
И запойте, запляшите,
Песней дело довершите;
В мир вошли сквозь пустыню, а выйдем – садами!

Пусть душа синевою небесной сияет,
Перед нею сиянье простор открывает,
И, в согласье с волей вашей,
Дом ваш будет полной чашей,
Ибо час небывалый такой наступает…

Вы сроднились с туманом, травою, сиренью, -
Так возрадуйтесь солнцу и дня пробужденью!
Вам – и радость, и веселье;
Мне – хмельное луга зелье,
Да ещё бы - и слово похвальное пенью.



Bolesław Leśmian
Łąka

Miriamowi

I
Czy pamiętasz, jak głowę wynurzyłeś z boru,
Aby nazwać mnie Łąką pewnego wieczoru?
Zawołana po imieniu
Raz przejrzałam się w strumieniu -
I odtąd poznam siebie wśród reszty przestworu.

Przyszły do mnie motyle, utrudzone lotem,
Przyszły pszczoły z kadzidłem i mirrą i złotem,
Przyszła sama Nieskończoność,
By popatrzeć w mą zieloność -
Popatrzyła i odejść nie chciała z powrotem...

Kto całował mak w zbożu - nie zazna niedoli!
Trawa z ziemi wyrwana pachnie, lecz nie boli...
Kocham stopy twoje bose,
Że deptały kruchą rosę,
Rozróżniając na oślep chabry od kąkoli.

Niechże sen twój wędrowny zielenią poprzedzę!
Weź kwiaty w jedną rękę, a w drugą weź miedzę,
Połóż kwiaty na rozstaju,
Zwilżyj miedzę w tym ruczaju,
Co wie o mnie, że trawą brzeg jego nawiedzę.

Już słońce mimochodem do rowu napływa,
Skrzy się łopuch kosmaty i bujna pokrzywa -
Jeno pomyśl, że ci wolno
Kochać łątkę i mysz polną,
I przepiórkę, co z głuchym trzepotem się zrywa!

Idzie miłość po kwiatach - wadzi o twe ciało,
Zważaj, by ci przed czasem w słońcu nie zemdlało.
W mojej rosie, w moim znoju
Pod dostatkiem masz napoju
Dla wargi, przeciążonej purpurą dojrzałą.

Cień twej głowy do moich przybłąkał się cieni.
Wiem, że w oczach nie zdzierżysz tej wszystkiej zieleni,
A co w oku się nie zmieści,
To się w duszy rozszeleści!
Jeszcze dusza ci nieraz żywcem się odmieni.

Parna ziemia przez kwiaty żar dzienny wydycha,
Uschły motyl zesztywniał wśród jaskrów kielicha -
Oczarujmy się nawzajem,
Zaskoczeni nagłym Majem -
Maj się chyli ku nocy i miłość nacicha...

II
Nie nacicha ta miłość, co nie zna rozłąki !
Usta moje i piersi spragnione są Łąki!
Tam mój obłęd i ostoja,
Gdzie ty szumisz, Łąko moja!
Jakże pachną rozprute według ściegów pąki!

Rosą zwilżyj mi rzęsy, skostniałe od skwaru,
Zgłuchłe uszy orzeźwij falą twego gwaru,
A ja w kwiatach spodem dłoni
Nauzbieram różnej woni
I omyję twarz spiekłą w źródłach twego czaru.

Nie przeciwiąc się trawom, obnażę się cały,
Aby mnie tchnienia twoje; jak wierzbę, przewiały,
A ty paruj tym oparem,
Co pokłębił się nad jarem,
Niby przed snem zrzucony twój przyodziew biały.

Ucałować mi rąbki tego przyodziewu,
Że pełen twojej woni i twego przewiewu,
I zawiesić mi go potem
Na tej brzozie popod płotem
I zamierać pod brzozą od własnego śpiewu.

Dzisiaj chatę zamiotłem w jedno oka mgnienie,
Z czworga kątów różami wypłoszyłem cienie,
A próg, zdobny pajęczyną,
Namaściłem suto gliną
I wodą moje pylne skropiłem przedsienie.

Jużem sobie nie szczędził radosnych zabiegów,
Wypiekając chleb z mąki, srebrzystszej od śniegów,
A tę ławę, tę - dębową
Przesłoniłem chustą nową,
Co się cała zieleni, krom czerwonych brzegów.

Będą czekał na ciebie z dłonią na zasuwie,
Zasłyszawszy twój szelest, z nóg zdejmę obuwie,
Wyjdę bosy na spotkanie,
Śpiewający niespodzianie.
A śpiewając, pomyślę, że pacierze mówię.

Wyślij pierwej z nowiną co najlichsze ziele,
Potem sama się przybliż z kwiatami na czele -
Pędząc przed się wonne kwiaty,
Wnijdź do wnętrza mojej chaty,
Bo chcę tobie sam na sam opowiedzieć wiele.

III
Weszłabym do twej chaty, gdy mgły się postronią,
Lecz nie wiem, czy się zmieszczę wraz z rosą i błonią.
Pierwej z niebem posąsiaduj,
Wszystkie cuda poobgaduj,
Nim napełnisz tę chatę miłością i wonią!

Jeszczem ja w żadnej chacie dotąd nie bywała,
Wiem tylko, że przez szyby widnieję - niecała.
Jakże cała poprzez drogę
Do twej chaty wbiegnąć mogę?
Od naporu zieleni runie ściana biała!

Nie umawiaj się ze mną pod żadnym jaworem,
Bym ciebie nie dosięgła szumem a przestworem -
To, co szum wyśpiewa gwarnie,
Przestwór znajdzie i ogarnie!
A chata twoja stoi przede mną - otworem...

Mocniej zioła zapachną w cztery świata strony,
Gdy zbliżywszy je do ust, spojrzysz w nieboskłony...
Czy ta sama noc na niebie
Osłoniła mnie i ciebie,
Czy dwie noce odmienne, dwie różne zasłony?

A jeżeli dwie różne o różnym przezroczu,
Nie pokładźmy ich przeto w rosie - na uboczu,
Odmiennymi zasłonami
Powiewajmy nad drzewami,
Byśmy siebie nawzajem nie stracili z oczu!

Ja tu - na dnie zieleni, pod powierzchnią rosy,
A ty tam, kędy dla mnie kończą się niebiosy,
Czy się kończą, czy nie kończą -
Śpiewaj zowąd pieśń skowrończą,
Podzwaniając mi ostrzem rozbłyskanej kosy.

Kosą grozi twa miłość, co pożera kwiaty,
Sierpem zgarniasz do duszy mych maków szkarłaty,
Lecz miłości się nie boję,
Jeno w zgrozie ci dostoję,
Bo i Bogu jest słodki powiew mojej szaty!

Porwijże mnie ku sobie, jeślić starczy mocy!
Lecz co pocznie beze mnie ten wicher sierocy?
Chyba wstrzymam dla poznaki
Popod chatą wszystkie maki,
Aby mógł mnie, gdy zechce, odnaleźć po nocy.

IV
Nie odnajdzie cię wicher, mrokiem ociemniały!
Rozweselił się błękit, gwiazdy pomłodniały!
Opętały moją głowę
Przywidzenia kalinowe,
Ze rozkwitam tej nocy, niby krzew zuchwały.

A nie było na ziemi tak zmyślnego krzewu,
Noc się chwieje na strony od jego zachwiewu -
Wonna liściem i żywicą
Stańże, duszo, nad krynicą,
Spójrz, czyś dosyć podobna zielonemu drzewu?

Przystroimy się wzajem! Śpi w tumanie rzeka,
Śpi kałuża pod płotem, śpi sad i pasieka,
Baczmyż przez ten wieczór cały,
By się okna nie pospały
I drzwi chaty znużonej, co na radość czeka.

Przyjdzie radość tym szlakiem, który jej się zdarzy -
Bądźmy zawsze gotowi i zawsze na straży.
Księżyc utkwi ponad studnią,
Gwiazdy w mroku się zaludnią
Snem, co jeszcze daleki, choć się z bliska marzy.

Za daleka mi byłaś wpośród kwiatów cienia,
Łąko - zielona Łąko, szumna od istnienia!
Chcę, byś była taka bliska,
Jak ta łza, co gardło ściska,
Kiedy w nim się zapóźni śpiew twego imienia !

Zapóźniła się miłość, szukająca łona,
A któż taką spóźnioną na rosach pokona?
Straszno łodzią w świat popłynąć
I z miłości nie zaginąć
W tych falach, gdzie się tężą piersi i ramiona!

I w północnej ochłodzie dość dla mnie upału!
Idę, Łąko, ku tobie brzegiem mego szału.
Ani zbrojny, ani konny,
Z ramion twoich wyjdę - wonny
I duchem zroszonemu uśmiechnięty ciału!

Sama chata rozwarła drzwi oścież ku wiośnie,
Wnijdźże teraz po ciemku - nagle i zazdrośnie!
Drzwi klonowe zamknę szczelnie
I zaśpiewam nieśmiertelnie,
A potem spojrzę w ciebie na wskroś i bezgłośnie!

V
Byłoż owo, nie było? Opowiedz nam, bracie,
Co się nocy dzisiejszej działo w twojej chacie?
Widzieliśmy, ludzie prości,
Niepojętość Zieloności
Za oknami - na ścianach i na twojej szacie.

Mówimy śpiewający, bo łatwiej przy śpiewie
Mówić o tym, co było, a czego się nie wie...
Psy, poległe nad potokiem,
Poglądały ludzkim wzrokiem,
I wzrok ludzki był w gwiazdach i w tym ślepym drzewie.

A zasię w naszych oczach były gwiezdne znaki,
I nie mogliśmy poznać, gdzie ludzie, gdzie maki.
Wszystko wokół było - gwiezdne
I odlotne i odjezdne,
Gromadzące się w białe nad ziemią orszaki.

I zdawało się wszystkim, że coś w niebie woła,
A zielona się światłość jarzyła dokoła,
Sny się wzajem pobudziły,
Ludzkie ciała opuściły
I pobiegły śnić w kwiaty i w najmniejsze zioła.

W nagłym pląsie skrzypnęły wszystkie kołowroty,
Zahuczały te groble, śpiewne od niemoty,
I w powietrzu było cudno,
Niby ludno, choć bezludno,
Jakby w nim się roiło od świąt i tęsknoty.

A na przeciąg tej nocy za sennym zrządzeniem
Każdy przezwał się innym wobec gwiazd imieniem,
Więc gdy świt ozłocił dymy,
Ujrzeliśmy, że klęczymy,
Nie wiedząc, jak i kiedy zdjęci zapatrzeniem.

Powiedz nam, co się stało w tym polu czy w lesie,
Że się dotąd czujemy, jakoby w bezkresie,
A wyjednaj nam u kwiatów
Rozszerzenie ziemskich światów
Aż po owe oddale, dokąd oczom chce się...

I objaśnij nam potem słów śpiewną wspomogą,
Co rozbłysło w twej chacie ponad ciemną drogą?
Czy ją naszła piękna zmora,
Wykrzesana z wód jeziora,
Czy sen owy, co śni się w polu bez nikogo?

VI
Ani zmora z jeziora, ani sen skrzydlaty,
Lecz Łąka nawiedziła wnętrze mojej chaty!
Trwała ze mną na tej ławie,
Rozmawiając głośno prawie -
Na ścianach moich - rosa, na podłodze - kwiaty...

Nie grążyłem ja w niebie ni steru, ni wiosła,
Lecz mnie radość swym prądem zmiotła i uniosła.
Wieczność ku nam znikąd zbiegła,
U stóp naszych, warcząc, legła,
A pierś moja tej nocy chabrami porosła.

I było już wiadomo, że pułap sosnowy
Wonnym deszczem, jak obłok, pokropi nam głowy,
Bo nie snem się sny płomienią,
Jeno deszczem i zielenią -
Duch mi zbłąkał się w ciele, jak wpośród dąbrowy.

Przeto Bóg, co mnie stworzył, zbladł podziwem zdjęty,
Żem uszedł jego dłoniom w tych pokus odmęty!
W kształt mię ludzki rozżałobnił,
A jam znów się upodobnił
Kwiatom i wszelkim trawom i źdźbłom gorzkiej mięty.

Nawołujcie się ludzie, pod jasnym lazurem,
Chórem w światy spojrzyjcie, zatrwóżcie się chórem!
Miłość, wichrem rozpędzona,
Wszystko złamie i pokona,
Zaś tych, co się sprzeciwią, w śnie skrępuje sznurem!

A opaszcie świat cały ścisłym korowodem,
Aby wam się nie wymknął, schwytany niewodem...
Zapląsajcie, zaśpiewajcie,
Pieśnią siebie wspomagajcie,
Toć wejdziemy w świat - próżnią, aby wyjść - ogrodem!

Niechaj dusza wam będzie błękitami czynna,
Stoi przed nią otworem ta jasność gościnna,
Czegokolwiek zażądacie,
To się zjawi w waszej chacie,
Bo nastała godzina taka, a nie inna...

Ludzie - mgły, ludzie - jaskry i ludzie - jabłonie,
Rozwidnijcie się w słońcu, boć na pewno płonie!
Dla mnie - rosa, dla mnie - zieleń,
Dla was - nagłość rozweseleń,
A kto pieśni wysłuchał - niech mi poda dłonie!