Магія мовы

Каб душа сьпявала, трэба есьці сала
Сяргей Вітушка, Вільня

Каб душа сьпявала, трэба есьці сала – гэта ведае кожны беларус. І ў гэтым можа пераканацца кожны чалавек на сьвеце, калі пакаштуе нашага сала. Беларусы пра сала складаюць і казкі, і песьні, і прымаўкі.

А вось, напрыклад, славутую песьню салаўя – самую далікатную, самую пяшчотную – беларусы параўноўваюць таксама з салам. Паслухайце, як гэта гучыць – гукаперайманьне салаўінай песьні: цыга́м-цыга́м, сала пёк-пёк-пёк, сала кап-кап-кап, цур-р-р-р.

Той, хто хоць аднойчы спрабаваў сьпячы кавалачак сала на вогнішчы, ведае, што гэта сапраўды так гучыць. Паспрабуйце самі: вазьміце на дубчык, наніжыце лустачку звычайнага салёнага сальца, у другую руку вазьміце лусту хлеба і трымайце над дымком, над вогнішчам. І будзеце бачыць цуд: як бела-малочны кавалачак сальца робіцца празрысты, што шкельца, а потым па краёх робіцца такім залацістым, і тады сальца ўжо гатовае – спадаюць на вугалі першыя кропелькі тлушчу. Тады трэба спрытна-спрытна здымаць сала з агню і лавіць на хлеб кропелькі тлушчу, каб ніводная не звалілася.

Спажывайце на здароўе і памятайце: каб душа сьпявала, трэба есьці сала.

Бяз сала куса няма жыцьця ў беларуса
Сяргей Вітушка, Вільня

Бяз сала куса няма жыцьця ў Беларусі – у доказ хачу прывесьці асабістую гісторыю. Быў у нас такі клюб “Талака”, мы зьбіраліся, любілі вывучыць песьні і наладзіць нейкае сьвята – Купальле ці Каляды.
І вось аднойчы калядавалі ў Менску. На трамвайчыку мы аб’ехалі ўвесь горад – пабывалі і ў Зялёным лузе, і на Камароўцы, і ў Серабранцы. Заходзілі ў кватэры да сяброў, а побач не міналі й кватэраў суседзяў. Паўсюль нас сустракалі вельмі добра і шчодра частавалі за нашыя песьні. Мы накалядавалі цэлы мех прысмакаў, вярнуліся туды, дзе пачыналі, – у кватэру Віктара Івашкевіча. Вывернулі ўсе тыя прысмакі на стол, і цэлая гара атрымалася. Давялося кілбасу рэзаць на сале. Тады першы тост мы выпілі за Беларусь – багатую краіну. А пад другі тост нарэзалі ўжо салца, а не кілбасы. І салца трапілася такое нетаўстое – падбрушша. Яно, як ведаеце, з чырвонай мясной праслоечкай. Калі лустачку такога сала нанізаць на відэлец, падняць высока, то выглядае, як беларускі нацыянальны бел-чырвона-белы сьцяг. Тады мы ўсе зразумелі, адкуль ідзе незьнішчальная народная любоў да нашых патрыятычных колераў.
Так што трэба памятаць: бяз сала куса няма жыцьця ў беларуса.